Marloes Durinck
Duurzaam bakkie
Jakkie, kat in het zakkie of een makkie?
Koffie
De een functioneert niet zonder, de ander gruwelt er zelfs van. Het wordt zwart gedronken, er wordt van alles in gegooid. Met cafeïne, zonder cafeïne. Filtermaling, bonen en oplos. Koffie is een veel besproken onderwerp en is voor sommigen een ‘life saver’. Toch staan we vaak niet stil bij waar koffie vandaan kom. Hoe die gemaakt wordt, onder welke omstandigheden en hoe die hier komt. Kortom de impact van koffie. Het is typisch zo’n product dat er ‘gewoon’ is. Ook in elk bedrijf is er koffie, of het nou uit een filter apparaat komt, of uit zo’n high tech espresso machine. In deze blog ontdek je of een duurzaam bakkie, jakkie, kat in het zakkie of een makkie is. Ook ontdek je wat meer over koffie, de oorsprong, de impact, de alternatieven voor koffie en waar je op moet letten bij duurzame koffie. Ik zou zeggen pak een bakkie en ga er even voor zitten.
Ontstaan koffie
Volgens de ene bron is koffie er al sinds het jaar 300, de ander zegt weer zo rond de 11e eeuw. In ieder geval bestaat het al heel lang. Vandaag de dag kunnen we ons geen wereld zonder koffie meer voorstellen. Het verhaal gaat dat een geitenhoeder in Ethiopië ontdekte waar zijn geiten ineens zo hyper van werden, namelijk door het eten van bepaalde bessen. Zelf probeerde hij ze ook en merkte dat hij zich een stuk fitter en energieker voelde erna. Et voilà, het effect van koffie was ontdekt. Van origine werd koffie niet gemengd met water maar met olie of dierlijk vet, blij dat dat niet meer het geval is… In de 11e eeuw werd de koffie van Ethiopië naar Arabië geïmporteerd en vanuit daar veroverde het langzaam maar zeker de hele wereld.
Duurzame koffie
Tot zover kort de achtergrond van koffie, het mag duidelijk zijn dat pakweg 1000 jaar geleden men nog helemaal niet met de duurzaamheid van koffie bezig was. Dat is echt pas iets van de laatste jaren. Heb je het over duurzame koffie dan start toch vaak de discussie of die koffie wel lekker is. Vooropgesteld dat over smaak te twisten valt, is dat vaak echt iets wat tussen de oren zit. Tuurlijk heb je ook koffie die gemaakt is van alternatieve producten in plaats van koffiebonen, maar ik heb het over koffie van echte koffiebonen. En dan op een duurzame manier gemaakt en verwerkt. En dat proef je echt niet. Hoewel?? De koffie smaakt er veel beter door!
Keurmerken duurzame koffie
Hoe herken je duurzame koffie, wat maakt die koffie nou duurzaam en is het ook echt duurzaam of koop je die kat in het zakkie? Als je koffie koopt met bijvoorbeeld de keurmerken Fairtrade, Rainforest Alliance, Biologisch of EKO erop weet je dat je goed zit. Echte duurzame koffie is koffie die van A tot Z, dus door de hele keten heen duurzaam is. Er wordt gekeken naar alle processen, van plant tot klant, om het zo maar te noemen. En dat al die processen zowel voor dier, mens als milieu geen schadelijke effecten hebben. Bedrijven met deze keurmerken maken echt een verschil. En voor degenen die Max Havelaar missen, dat keurmerk heet al heel lang FairTrade.
Per keurmerk een focus
Elk keurmerk heeft een duurzame focus, maar die onderling wel kan verschillen. Fairtrade richt zich bijvoorbeeld op eerlijke handel met boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden. Zo werken zij als enige keurmerk met een minimumprijs die als vangnet functioneert bij lage wereldmarktprijzen en een vaste premie voor de coöperatie. Het EU biologische keurmerk legt de nadruk op waar ingrediënten vandaan komen en dat ze biologisch geteeld zijn. Het Rainforest Alliance keurmerk richt zich op eerlijke en biologische landbouw, waaronder het nemen van klimaatregels bij de koffieboeren, maar staan bijvoorbeeld wel beperkt gebruik van bestrijdingsmiddelen toe. Ik zou bijna zeggen voor ieders wat wils.
Da's hele andere koffie
Wil je voor koffiemerken gaan die het echt anders doen? Kies dan bijvoorbeeld voor Circular Coffee Collective, Wakuli, Moyee Coffee of EEK Coffee. Deze duurzame koffiemerken benaderen het helemaal anders dan het gemiddelde koffiemerk. Maar wat is er dan zo anders aan zul je je afvragen? Het Circular Coffee Collective is 100% transparant en streeft naar 100% afvalvrij. Wakuli heeft ook als uitgangspunt 100% circulariteit. Moyee Coffee doet aan FairChain ondernemen en EEK Coffee heeft niet alleen 100% natuurlijke koffie, dus zonder toevoegingen, maar ook de ambitie om klimaatpositief te worden.
Duurzame termen
Ho, denk je nu misschien, we hadden het over koffie en nu vliegen me er ineens allerlei duurzame termen om de oren! Even een korte toelichting dus, anders wordt het zo troebel als drabkoffie. Circulariteit – producten worden na gebruik weer ingezet als grondstof voor nieuwe producten of materialen. FairChain – gericht om het hele productieproces zo duurzaam mogelijk te maken. Klimaatpositief – meer broeikasgassen uit de atmosfeer halen dan dat er uitgestoten wordt. Transparantie – openheid, zichtbaarheid en toegankelijkheid van een organisatie. Deze termen, en nog veel meer, vind je onder andere terug in mijn duurzame woordenboek die je gratis kunt downloaden.
Alternatieve koffie
Ga er nu maar even extra goed voor zitten, want als we het over duurzame koffie hebben kan ik natuurlijk niet niet schrijven over alternatieven voor koffie. Heel eerlijk noem ik het koffie met een ‘required taste’ en zal ik er zelf niet zo snel voor kiezen, maar ieder zijn ding. En nee, ik heb deze alternatieven niet zelf geprobeerd, dus misschien toch wel een oordeel vanuit mijn kant. Maar heel eerlijk nodigen ze mij ook niet echt uit om te proberen… Mijn avontuurlijke instelling trekt ergens grenzen 🙃 Hier dus een aantal alternatieven voor koffie, ik heb je gewaarschuwd!
☕️ matcha groene thee
☕️ koffie van paardenbloemwortels
☕️ cichorei koffie
☕️ warma maca
☕️ kurkuma thee
☕️ speltkoffie
☕️ bamboekoffie
Laat vooral weten onder deze blog als je wel bekend bent met deze alternatieven en wat je ervan vindt! Ik leer graag bij.
Geen koffiedrinker wel de kick?
Ben je nou geen koffiedrinker, maar wil je wel de voordelen van koffie als in je energieker voelen, dan kun je gaan voor alternatieven die je wel die oppepper geven. Denk hierbij aan:
😃 Matcha groene thee
😃 Warme cacao
😃 Masala chai
😃 Kurkuma thee
En voor de theeliefhebbers onder ons, ja, er komt binnenkort ook een blog over duurzame thee. Wordt aan gewerkt 🙂
Schijnduurzaamheid
Dan het fenomeen dat er bepaalde producten rondom koffie zijn die duurzaam lijken, maar dat niet zijn. Hebben we meteen nog weer een term te pakken nl Greenwashing, waar ik het in eerdere blogs al over heb gehad. Onder die producten vallen bijvoorbeeld koffiecups en pads. Deze zijn bijna niet meer weg te denken als je het over koffie hebt. En daarmee komen we dan meteen op een stukje wat vaak nog niet helemaal duurzaam is. Het lijkt duurzaam, is het net niet of is vaak schijnduurzaamheid. Wel wordt er door allerlei bedrijven hard aangewerkt om ook voor deze dingen een duurzame oplossing te vinden. De meeste koffiecups zijn recyclebaar, dat gaat op zich al in de goede richting, maar is nog niet 100% duurzaam. Nu blijf ik erbij dat dat altijd erg ambitieus is en vaak niet haalbaar, 100% duurzaam.
Biologisch afbreekbare cups
Sommige bedrijven zijn goed op weg om aan biologisch afbreekbare koffiecups te werken. Zo heb je bijvoorbeeld de cups van de Koffiejongens die biologisch afbreekbaar zijn. De exclusieve koffiecups van koffievoordeel.
Peeze heeft biobased koffiecapsules. En ook Wakuli heeft 100% composteerbare koffiecups. Uiteraard zijn er nog veel meer bedrijven en die wil ik zeker niet te kort doen, maar het gaat om het idee. Ik zou zeggen zoeken even op biologisch afbreekbare koffiecups op het wereldwijde web.
Verborgen impact koffie
Op koffie zit een enorme verborgen impact. Verborgen impact is een negatieve impact die je niet ziet, hetzij doordat het een product is dat ver weg wordt gemaakt, of waar je niet bij stil staat. En die verborgen impact van koffie zit op een verrassende plek, tenminste dat vond ik toen ik erover leerde. Tijdens de leergang voor de Verborgen Impact was een van de opdrachten dat we een ketenanalyse moesten maken op de verborgen impact van koffie. Zelf zat ik in een groepje die het effect inzichtelijk moest maken van het productieproces van koffie. En dat viel alles mee kan ik je zeggen. En toch is er die verborgen impact…
Verrassend negatief ingrediënt
Gek genoeg zit die impact in wat je in je koffie doet en dan heb ik het over de melk in je koffie. Dus de cappuccino’s, de latte’s, de flat whites, de wiener melange etcetera, tenminste als je de zuivel variant gebruikt. Dus pas bij het nuttigen van de koffie komt echt de verborgen impact om de hoek kijken. Zuivel heeft namelijk een negatieve impact op het milieu, dat weten we allemaal. Het belast het milieu meer dan de meeste plantaardige producten. Dat komt omdat er veel energie nodig is om zuivelproducten te maken. Daarom stappen steeds meer bedrijven over op plantaardige alternatieven. Yoghurt Barn is daar het meest ambitieus in want die heeft zijn hele concept gebaseerd op plantaardige alternatieven.
Wat zit er in mijn koffie?
Zelf drink ik mijn koffie zwart, dus de verborgen impact van koffie is bij mij daardoor een heel stuk minder. Nou vooruit, heeeeel af en toe ga ik me te buiten aan een ‘speciale koffie’ als in een latte of een cappuccino, maar dat is echt op een hand te tellen. En als ik dat dan doe zorg ik wel dat het duurzaam is. Ik heb een Nespresso apparaat en gebruik af en toe hun eigen cups, maar meestal gebruik ik de RVS hervulbare cups van The Good Cup met biologische koffie van Peeze of Simon & Levelt. Wel ben ik nog steeds op zoek naar een goede sterke maling voor in de RVS cups, die is net weer anders dan de normale filtermaling, dus als iemand nog tips daarvoor heeft zijn ze van harte welkom.
Vooroordelen duurzame koffie
Het zal wel niet te drinken zijn en het zal wel duur zijn. Twee vooroordelen die de meeste mensen hebben als ze duurzaam en koffie in één zin horen. Dat duurzame producten, en dus ook koffie, per definitie duurder zijn hoeft niet per se. Daarnaast moet je ook rekening houden met de eerlijke prijs van een product en die betalen we nog lange na niet voldoende. Met een eerlijke prijs bedoel ik dat daar ook de verrekening in zit van de schadelijke effecten van een product voor dier, mens en milieu. Maar dat is weer een heel andere discussie. Goedkoop is vaak duurkoop en niet alleen voor je portemonnee.
Duurzame koffiebekers
Een ander item dat ik niet kan negeren als ik het heb over duurzame koffie zijn koffiebekers. Want… die koffie moet ook ergens in 🙂 Ik zie nog te veel wegwerpbekers in het wild op mijn zwerfafvalrondes in mijn buurt. Dat kan en moet anders. Het meest duurzaam is natuurlijk om je eigen koffiebeker mee te nemen. Nee, niet je meest favoriete koffiemok, maar een herbruikbare koffie onderweg mok. Je struikelt er zo goed als over, dus dat kan het excuus niet zijn. Ik las van de week nog een stukje over dat AH samen met oa NS en andere ondernemers hier aandacht voor vragen om die enorme afvalberg door koffiebekers wat minder hoog te maken. Laat herbruikbare koffiebekers bedrukken met je bedrijfslogo, maak je meteen reclame.
Duurzame tips buiten de koffie om
Er zijn nog een aantal dingen waar je op kunt letten, buiten de koffie zelf, om je koffie ervaring nog duurzamer te maken. Hier wat tips:
🌱Plantaardige zuivelproducten ipv echte zuivel
🌱Biologische suiker
🌱Zet de juiste hoeveelheid koffie, zonde om te verspillen
🌱Laat koffieapparaten niet onnodig aanstaan, scheelt in energie en dus ook in je portemonnee
🌱Gooi het in de afvalbak waarbij het hoort. Als je biologisch afbreekbare producten gebruikt, gooi die dan in de biobak, je koffiefilters en drab kunnen daar ook in.
🌱Hergebruik je koffiekop op een dag zoveel mogelijk, scheelt afwas en dus water en uiteindelijk geld.
Kortom, er zijn best wat dingen rondom koffie waar je ook nog je duurzame draai aan kunt geven.
Duurzaam bakkie - toch lekkerder
Of een duurzaam bakkie nu jakkie is dat is natuurlijk persoonlijk. Ik weet in ieder geval dat mijn kopje koffie lekkerder smaakt omdat ik weet dat deze duurzaam is. Dat mijn keuze voor de koffie en de manier waarop ik het bereid geen of weinig schade veroorzaakt voor mens en milieu. En dat de organisaties waar ik de koffie koop oprecht staan voor duurzaamheid. Dus geen ‘kat in het zakkie’ om het zo maar te zeggen. Duurzame koffie wordt steeds meer de standaard, en doet totaal niet onder voor ‘gewone’ koffie. Is niet per se duurder en door het te drinken maak je er een statement mee. Makkie toch?
Drink jij al duurzame koffie?
Dit artikel delen:
4 reacties
mooi artikel
dank je Ina, drink jij al duurzame koffie?
Jeetje wat uitgebreid Marloes, heel goed blog! Heb je toevallig mijn blog over onze favoriete koffie in Malawi al eens gelezen?
Trouwens, ik ben bekend met matcha groene thee (niet echt fan, behalve met veel honing maar ja…) en cichorei koffie, wat hier best veel verkocht wordt als goedkoper alternatief. Er gaat toch niks boven echte koffie hoor!
Dank je Dilo, heb hem net gelezen en wat leuk om te lezen dat er ook koffie uit Malawi is. Heel benieuwd hoe die smaakt! Hoop echt een keer live een bakkie bij je te komen doen 🙂
En dank voor het delen van je ervaring met de alternatieve koffie, ik blijf nog steeds bij het origineel..